Belastingverdragen: De fundamenten van internationale fiscaliteit

Belastingverdragen vormen de ruggengraat van het internationale belastingrecht. Deze bilaterale overeenkomsten tussen landen voorkomen dubbele belasting en regelen de verdeling van heffingsrechten. Het OECD Modelverdrag wordt door vrijwel alle OESO-lidstaten als uitgangspunt genomen voor de redactie en vormgeving van hun belastingverdragen en de interpretatie daarvan, en kan als leidraad gebruikt worden bij het opstellen van belastingverdragen tussen twee landen (bilateraal). Voor Nederland, met zijn uitgebreide netwerk van belastingverdragen, zijn deze internationale afspraken cruciaal voor de economische betrekkingen met andere landen.

Het OECD-Modelverdrag als internationale standaard

Het OECD Modelverdrag wordt door vrijwel alle OESO-lidstaten als uitgangspunt genomen en vormt voor veel landen het uitgangspunt bij de vormgeving van belastingverdragen. Dit modelverdrag biedt een gestandaardiseerd kader voor het voorkomen van dubbele belasting en het tegengaan van belastingontwijking. Het OESO-modelverdrag verdeelt de heffingsrechten tussen de woonstaat en de bronstaat, waarbij de bronstaat geheel of gedeeltelijk kan terugtreden in zijn belastingheffing.

Het Multilaterale Instrument: modernisering van bestaande verdragen

Een belangrijke ontwikkeling in het verdragenlandschap is het Multilaterale Instrument (MLI). Het MLI stelt OESO lidstaten in staat om in één keer alle belastingverdragen te voorzien van bepaalde anti-misbruik bepalingen die misbruik van belastingverdragen moeten voorkomen. Dit instrument maakt het mogelijk om bestaande verdragen aan te passen zonder langdurige heronderhandelingen.

Nederlandse verdragspolitiek en ontwikkelingslanden

Nederland vindt het belangrijk om bij het aangaan van belastingverdragen rekening te houden met de bijzondere positie van ontwikkelingslanden, waarbij extra rekening wordt gehouden dat deze landen voldoende belasting kunnen heffen over de activiteiten van Nederlandse bedrijven. In de belastingverdragen die met deze landen worden gesloten, kent Nederland meer heffingsrechten toe aan de ontwikkelingslanden en worden er antimisbruikbepalingen opgenomen.

Praktische toepassingen en jurisprudentie

De interpretatie en toepassing van belastingverdragen komt regelmatig aan bod in rechtszaken. Het OESO-commentaar is voor Nederland van grote betekenis voor de uitleg van belastingverdragen die op het OESO-modelverdrag zijn gebaseerd en wordt als uitgangspunt genomen bij de toepassing van Nederlandse belastingverdragen. Dit maakt kennis van zowel de verdragsteksten als de bijbehorende jurisprudentie essentieel.

Actuele ontwikkelingen en toekomst

Nederland onderhandelt dit jaar met een aantal landen over nieuwe belastingverdragen, waarbij er onderhandelingen met 13 landen gestart of voortgezet worden. Het belang van de OESO richtlijnen en aanbevelingen is de laatste jaren sterk toegenomen, met name het gebied van belastingontwijking (BEPS) waarbij de regelgeving in een stroomversnelling is geraakt. Deze ontwikkelingen maken actuele kennis van belastingverdragen belangrijker dan ooit.

Conclusie: de blijvende relevantie van belastingverdragen

Belastingverdragen blijven de hoeksteen van internationale fiscale betrekkingen. Met de toenemende globalisering en digitalisering van de economie wordt hun rol alleen maar belangrijker. Het voordeel van zoveel mogelijk aansluiten bij een internationale standaard (OESO/VN) is dat de rechtszekerheid over de belastingheffing in bilaterale economische relaties het beste wordt geborgd. Voor professionals in het internationale belastingrecht is grondige kennis van zowel de theoretische basis als de praktische toepassing van belastingverdragen daarom onontbeerlijk.