De leiderschapsmatrix - 17 modellen ontsloten

Hoewel er niets gaat boven het lezen van een goed boek, is het soms handig de theorie uit een boek kort en krachtig samen te vatten. Dit is precies wat Jeroen Hendrikse en Inga Wolframm deden met hun boek De leiderschapsmatrix. Soms moeilijke materie teruggebracht tot een simpele matrix.

De essentie

In zijn huiskamer liggen stapels boeken. Daartussen herken ik verschillende bekende managementtitels. Jeroen Hendrikse is een liefhebber en deelt deze passie graag met iedereen die het maar horen wil. Op Instagram is hij onder studenten inmiddels een regelrechte hit met zijn reeks Humor met inhoud. Op LinkedIn publiceert hij dagelijks korte berichten over thema’s als psychologische veiligheid, inclusie en leiderschap. In theaters trekt hij volle zalen, vooral met jong publiek. Op een flip-over tekent hij, onder luid gejuich waar menig trainer jaloers op zal zijn, de ene matrix na de andere. Want volgens Hendrikse kun je de essentie van de meeste managementboeken prima vangen in een simpele 2x2-matrix. In De leiderschapsmatrix, het boek dat hij samen met zijn vrouw, Inga Wolframm, schreef, komen er zeventien voorbij.

Hendrikse

Hendrikse is in het dagelijks leven niet alleen een internetsensatie, maar ook voorzitter van de zorgdivisie Beeld en Oncologie van het UMC Utrecht, waar hij leidinggeeft aan acht afdelingen met in totaal 1.400 zorgprofessionals. Daarnaast is hij werkzaam als radioloog en hoogleraar met als specialisatie de hersenen. Allesbehalve een domme jongen dus. Maar wel iemand die complexe zaken graag simpel maakt, en die zichtbaar geniet van goede gesprekken en wat hij zelf noemt ‘kleine contactmomenten’.

Op Radio Veronica legde Hendrikse onlangs uit aan welke drie voorwaarden Humor met inhoud moet voldoen: ‘Humor mag niet ten koste gaan van de ander. Iedereen in de samenleving moet mee kunnen doen. En het moet gaan over herkenbare, alledaagse situaties.’ 

Dat de grappen die fans hem dagelijks toesturen vaak zeldzaam flauw zijn, vindt hij dan ook niet erg. Waar het om gaat, is dat er kleine contactmomenten ontstaan waarin mensen elkaar even écht zien.

De leiderschapsmatrix

In De leiderschapsmatrix houdt Hendrikse zich, al dan niet onder invloed van zijn vrouw, lector Duurzame Paardenhouderij en Paardensport aan Hogeschool Van Hall Larenstein, qua humor iets in. Toch slagen de auteurs erin om met grote helderheid, en ondersteund door illustraties van Maartje Reijnders (die ook Hendrikses LinkedIn-posts van beeld voorziet), uiteen te zetten hoe je kunt werken aan persoonlijk leiderschap, effectief leidinggeven aan anderen en het bouwen aan sterke organisaties.

Om een indruk te geven van het boek, lichten we het hoofdstuk Management & Leiderschap uit, geïnspireerd op het werk van John Kotter:

Kwadrant 1: laag management & laag leiderschap

Deze organisaties zijn gedoemd te mislukken.
‘Als het product of de dienst een basisbehoefte is, zoals drinkwater, en er weinig concurrentie is, dan kan een doomed organisatie nog best lang voortbestaan zonder ziel of bezieling. Zoals in een tekenfilm waarin een coyote nog even boven het ravijn blijft hangen voordat hij valt — uiteindelijk weet je dat het gebeurt, maar iedereen zit zijn tijd uit.’

Kwadrant 2: hoog management & laag leiderschap

Structuren en processen zijn hier goed georganiseerd.
‘Zonder management zou er chaos ontstaan in bedrijven en zorgorganisaties.’

Kwadrant 3: laag management & hoog leiderschap

‘Leiderschap zorgt voor samenwerking tussen medewerkers en teams, waardoor zij tot uitzonderlijke prestaties kunnen komen.’ Maar, waarschuwen de auteurs, voor het bouwen van een kathedraal is leiderschap alléén niet voldoende: daarvoor is ook degelijk management nodig.

Kwadrant 4: hoog management & hoog leiderschap

‘Met een duidelijke visie en richting bouwen medewerkers en teams aan een groter doel, waarbij ieders talent wordt ingezet.’

Waar John Kotter zo’n tweehonderd pagina’s nodig had om zijn visie op leiderschap en management uiteen te zetten, vatten Hendrikse en Wolframm die kern samen in elf pagina’s — waarvan bijna de helft ook nog eens uit illustraties bestaat. Lezers van De leiderschapsmatrix doen in korte tijd inzichten op van denkers als John Kotter, Amy Edmondson (psychologische veiligheid) en Jim Collins (Good to Great). En houden zo nog tijd over om te zoeken naar die kleine contactmomenten die Hendrikse op zijn...