Teus Lebbing stelt dat alles wat niet besproken wordt, onderhuids gaat zitten. In de onderstroom, kunnen we zeggen. Ik ben liefhebber en practioner van het systeempsychodynamisch gedachtengoed. Daarom vind ik dat we alleen de dingen die in de onderstroom zitten boven moeten zien te krijgen als ze relevant zijn voor de taak die aan de orde is. Als in dit boek de taak is: ‘voluit leven met alles wat er is’, dan heeft Lebbing een hele mooie bijdrage geleverd in het op tafel krijgen van de schaamte in de onderstroom.
Omtrekkende bewegingen
Lebbing heeft een prettige, directe schrijfstijl. Korte zinnen, spreektaal, je hoort als het ware wat je leest. En daardoor leest het boek vlot weg. Fascinerend vind ik de bijna op omtrekkende bewegingen lijkende aanloopjes voordat ze aan haar eigen verhaal begint. Een vooraf, een introductie, een inleiding, één van de interviews, en (pas?) dan is ze bij eigen verhaal beland.
Heel congruent met wat ze schrijft over schaamte: eigenlijk doe ik er niet toe, dus mijn verhaal ook niet. Nou ja, na 25 bladzijden in mijn eigen boek, dan wel misschien. En die congruentie blijft nog even wanneer haar verhaal wordt opgeschreven door iemand anders, een journalist die haar interviewt. Waarbij ze zelf ervaart dat het helpt om bevraagd te worden door iemand die geïnteresseerd is en zonder oordelen kan luisteren en doorvragen. De ervaring die ze heel goed kent aan de andere kant van de tafel, als interviewer.
ontsluierend
Het boek bestaat deels uit interviews. Daar valt iets bijzonders op. De vragen die ze stelt (en ook die de journalist aan haar stelt) zijn kort, to the point, soms zelfs sec. En die leiden vervolgens tot hele verhalen, persoonlijk en ontsluierend. Alsof met het stellen van zo’n vraag de geest al uit fles is. Na het tweede interview gaat Lebbing verder met haar eigen verhaal. Zonder interviewer, zo recht uit het hart. Ze beschrijft open haar eigen verhaal, dat daardoor invoelbaar wordt, en bemoedigend. Voor de draad ermee. En na elk interview gaat dat zo verder: via het verhaal van een ander laat ze steeds stukjes van haar eigen puzzel zien. Op die manier zijn de interviews geen verhalen op zich, maar telkens opstapjes voor een verdieping van haar eigen verhaal.
Herkenbaar
In het hart van het boek vind ik haar persoonlijke reflecties op hoe schaamte zich verpakt. Doordat dat deel op net iets grijzer papier is gedrukt zie je al zonder het boek open te slaan: hier gaat iets gebeuren. In haar geval: hier laat ze alle mechanismen zien die ze gebruikt om te doen alsof ze goed genoeg is. Zodat er niks is om je voor te hoeven schamen. Natuurlijk gaat die vlieger niet op, en dat maakt het allemaal pijnlijk herkenbaar.
Mooi het proces en de impact van schaamte die ze beschrijft zo goed zichtbaar wordt in de opbouw van het boek. Eerst er wat ‘omheen draaien’, dan maar eens een verhaal van een ander, dan de weergave van een interview met haar, nog een verhaal van een ander, en dan persoonlijke reflecties, inkijkjes in haar eigen leven waarmee het hele verhaal zich uiteindelijk ontvouwt. Prachtige congruentie, je voelt gewoon hoe het werkt, die schaamte!
Lebbing besluit het boek met woorden van dank aan velen, en een veelheid aan suggesties voor verder lezen, verder luisteren, dieper graven.
Over Charles Engelen
Drs. Charles Engelen CMC faciliteert veranderprocessen op individu-, team- en organisatieniveau rond vraagstukken op het gebied van structuur, besturing en cultuur van professioneel werk, samenwerking in (management-)teams, conflicten en vertrouwenscrises, leren en ontwikkelen, persoonlijke professionele groei.