Dat strategie het vakgebied van Cynthia Montgomery is, is in 'De strateeg' goed te merken. Het boek is geschreven vanuit het strategie-denken. En dat doet Montgomery prima en zeer leesbaar. Haar opmerking dat 'de strateeg uit het oog is verloren' doet wat gekunsteld aan en is dan ook meer een persoonlijke verzuchting dan een objectieve waarneming. Nu hoeft het geen betoog dat een strateeg strategiedenken nodig heeft, maar elke strateeg weet dat de analyse slechts de eerste stap is. De consequente uitvoering en de benodigde bijsturing van de strategie zijn vele malen ingewikkelder dan die analyse. De centrale les in dit boek is dat de strateeg ervoor moet zorgen dat zijn bedrijf 'ertoe doet', in die zin dat het gemist zou worden als het niet meer zou bestaan. Het centrale doel moet liggen in het vervullen van een behoefte van belanghebbenden. Montgomery licht dat toe aan de hand van cases van onder meer Gucci en Ikea. Hierbij blijkt dat onderscheid wordt gevonden door schaalvoordelen, unieke activa, merknamen en/of 'vaardigheden die zo ingewikkeld zijn dat anderen ze niet kunnen ontleden of reconstrueren'. Professionele bedrijven worden (ook) door dit laatste gekenmerkt en hebben daardoor een houdbaar concurrentievoordeel. In het scheppen van onderscheid, gericht op het doel, ligt de centrale taak van de strateeg. Daarbij moeten verschillende onderdelen samenwerken, gericht op het doel. Welke onderdelen van belang zijn is per bedrijf en doel verschillend, maar 'marketing en service', 'personeelsbeleid' en 'verkoop en distributie' komen veel voor. De uitdaging van de strateeg is om deze onderdelen in hun onderlinge samenhang te ontwikkelen zodat het doel bereikt wordt. In de visie van Montgomery is de strateeg de hoeder van het doel van de organisatie. De strateeg zorgt ervoor dat het doel helder is omschreven en voldoende specifiek is, zodat het sturend is binnen de organisatie, maar ook door klanten herkend wordt. Tot zover leest het boek als een boek over strategie – de strateeg komt slechts beperkt in beeld. In het afsluitende hoofdstuk wordt de stap naar de strateeg gemaakt. Een belangrijke eigenschap van een strateeg is dat hij of zij de drang tot controle loslaat, want de enige duurzame strategie anticipeert op verandering. De strateeg moet openstaan voor heroverweging en hervorming van de elementen van de strategie. Daarbij moet hij of zij veel communiceren met de organisatie, enerzijds om belangrijke input vanuit de organisatie te verkrijgen en anderzijds om draagvlak en begrip te vinden voor de strategie. De mate waarin wordt ingegaan op leiderschapsontwikkeling is beperkt. Misschien mag dat ook niet verwacht worden van een strategisch denker – persoonlijke ontwikkeling is immers iets anders dan het meer aan kennis en intelligentie appellerende strategiedenken. Ook het overvloedige aanhalen van haar jarenlange ervaring, gesprekken met CEO's en de link naar Harvard geven aan dat Montgomery de bevestiging niet – zoals voor een strateeg wel geldt – vindt in haar eigen overtuigingen. Daarnaast is het voor een betoog van een hoogleraar opvallend – en voor dit boek jammer – dat wetenschappelijk onderzoek over 'de strateeg' ontbreekt. Dit alles neemt niet weg dat 'De strateeg' een goed geschreven boek is, door een schrijver die verstand heeft van strategie. Wellicht daarmee toch een aanrader voor degenen die zich bezig houden met leiderschapsontwikkeling.
Over Paul Schollaardt
ir Paul Schollaardt RC is bestuurder in het speciaal onderwijs. Eerder was hij zelfstandig interim-manager en vervulde hij onder andere functies als productieleider en CFO.