De financiële crisis heeft voor een somber begin van het jaar gezorgd, maar het kan altijd erger. In haar boek Schurkeneconomie beschrijft de econome Loretta Napoleoni de schaduwkanten van de democratisering en de bijbehorende vrije markt, die de laatste decennia opgang hebben gedaan.

Minister Plasterk wist het wel, in een berucht interview uit juni 2007: ‘Weg met de managers!’ Zij zitten de echte beroepsbeoefenaren in het onderwijs, de zorg, de hulpverlening en bij de politie nodeloos in de weg, degraderen ze tot tweederangs uitvoerders, en beroven ze van hun vakmanschap en beroepseer. Zelf zouden ze onder druk van bedrijfsmatige bestuursmodellen en de quasi-marktwerking lijden aan ongebreidelde regelzucht en reorganisatiedwang, en ook nog eens veel te veel verdienen.

Een van de commentaren op de idealen van ‘Rijnlanders’ is het gebrek aan onderbouwing. Over cijfers kun je oeverloos praten, over de kernwaarden achter het Angelsaksische en Rijnlandse model niet. Die kernwaarden laten zich kort samenvatten als conflict versus harmonie. Arjen van Witteloostuijn heeft hier al in 1999 een boek over geschreven dat weinig aan de verbeelding overlaat: ‘De Anorexiastrategie’. Een scherpzinnig overzicht van de financiële vraatzucht in het moderne ondernemingsklimaat, afgezet tegen een even opmerkelijke saneringsdrift, namelijk het zogenaamde afvloeien van massale hoeveelheden werknemers. Omdat het boek helaas is uitverkocht, zullen we zijn betoog maar even samenvatten.

Het is snel gegaan, en gaat steeds sneller. In de vorige eeuw was het Nederlandse bedrijfsleven nog vooral regionaal georiënteerd. Pas in de jaren zestig ontstond er zoiets als een nationale economische elite. Veertig jaar later bevindt de NV Nederland zich definitief in de greep van de internationalisering.

25 Jaar topsalarissen. Een jubileum dat het vieren niet bepaald waard is. Al een kwart eeuw, vanaf 1983, bericht de Volkskrant over steeds sneller stijgende topsalarissen in het bedrijfsleven. Resulterend dus in het jubileumboek Het grote graaien van Xander van Uffelen Maar pas de laatste tien jaar, na Wim Koks beruchte uitspraak over ‘exhibitionistische zelfverrijking’, is deze salarisemotie hoog opgelaaid, gelijkopgaand met de inkomensgolven van de grootverdieners zelf.