Als arbeidsmediator met als specialisatie ‘bijzondere breinen’ heb ik bemiddeld in honderden arbeidsconflicten, waaronder vele arbeidsconflicten van en met hoogbegaafden. Hoogbegaafden hebben misschien wel iets meer dan gemiddeld te maken met conflicten. Thuis, en ook vooral op het werk.
wens tot verandering
Een arbeidsconflict van een hoogbegaafde start meestal met een wens tot verandering, met name verbetering op het gebied van de werkinhoud. Maar de ‘andere partij’, de leiding en de collega’s, begrijpen dat vanzelfsprekend niet altijd. Dat komt soms ook door de wijze waarop deze wens door de hoogbegaafde tot uitdrukking wordt gebracht. De hoogbegaafde zelf is vaak teleurgesteld over de reactie van de omgeving en begrijpt niet waarom er negatief wordt gereageerd op een aantoonbare verbetering.
Als gevolg van dit interactiepatroon ontstaat dan een conflict, eerst op de inhoud en daarna meestal ook op persoonlijk vlak. De samenwerking wordt hierdoor ernstig belemmerd en de arbeidsovereenkomst onnodig beëindigd wanneer het conflict te ver is geëscaleerd.
neurodiversiteit
Er is schaarste op de arbeidsmarkt, een grote behoefte aan innovatie en ontwikkeling, en het thema neurodiversiteit staat bij organisaties hoog op de agenda. Daarom is extra aandacht voor het benutten, optimaal inzetten en behouden van ‘bijzondere’ breinen een belangrijke factor.
Dit boek biedt veel informatie over herkenbare werksituaties met hoogbegaafden, opgetekend in jarenlange mediation en coaching. De casussen worden ondersteund door talloze praktijkervaringen. We behandelen meerdere perspectieven en scenario’s over hoe de leidinggevenden of andere betrokkenen en de hoogbegaafden anders kunnen omgaan met conflicten.
typische kenmerken
We schetsen tevens de typische kenmerken van hoogbegaafdheid en de conflicten die daarbij kunnen ontstaan. Hoogbegaafden zien lang niet altijd een relatie tussen het conflict en hun hoogbegaafdheid. Daardoor leren ze niet van conflicten en komen ze steeds weer in dezelfde situaties terecht. Voor leidinggevenden kan het een eyeopener zijn om te zien dat achter dat nukkige of betweterige gedrag vooral een wens tot verbetering zit.
Als basis voor dit boek hebben we vele ervaringsverhalen verzameld en bestudeerd van hoogbegaafden van verschillende leeftijden. We zijn veel en soms ernstige conflicten met grote gevolgen tegengekomen. Eigenlijk valt er altijd wel te werken aan een oplossing of aan het voorkomen van verdere escalatie. Voorwaarde daarvoor is wel dat de partijen in verbinding en in dialoog blijven en kennis hebben van de kenmerken van hoogbegaafdheid.
portret
Het boek start met een portret van een vrouw die vanaf haar kleutertijd tot en met haar pensioen steeds weer in conflicten terechtkwam. Omdat ze onrechtvaardigheid aan de kaak stelde, lastige vragen stelde, zich niet begrepen voelde en haar omgeving vaak op een onhandige en ineffectieve wijze op fouten en verbetermogelijkheden wees. Goed bedoeld, maar niet effectief.
concrete adviezen
Voor collega’s en werkgevers van hoogbegaafden biedt dit boek soms verrassende inzichten over hoe ánders sommige mensen kunnen denken. Dat geldt overigens niet alleen voor hoogbegaafden, maar ook voor mensen die op andere gebieden niet gemiddeld zijn en anders denken. Voor hoogbegaafden zelf biedt het boek, zoals inmiddels bewezen, veel herkenning én concrete adviezen om anders te handelen wanneer er weer eens een conflict op de loer ligt.
Met Hoogbegaafden in conflict willen we als auteurs een bijdrage leveren aan een beter leven van hoogbegaafden en van de mensen in hun directe omgeving. Wij denken dat aandacht voor de conflicten van hoogbegaafden, het herkennen en inzicht krijgen in de mechanismen en patronen, kan helpen bij het verwerven van meer zelfkennis en het vinden van meer aansluiting bij andere mensen, ook op de werkplek.
positieve waarde
Wij willen ook de positieve waarde van conflicten laten zien. Mensen die veel conflicten hebben of tegenspraak leveren, worden namelijk vaak gemeden en als lastig en negatief beoordeeld, omdat ze onvoorspelbaar lijken en onrust en onzekerheid brengen. Vaak zijn mensen om hen heen ook bang voor de emoties die daarmee gepaard gaan, of om gevraagd te worden partij te kiezen.
Dat leidt ertoe dat de mensen in hun omgeving niet meer naar hen luisteren en ook bewust niet meer vragen naar de reden van het conflict. De positieve en mogelijk waardevolle inhoudelijke zaken worden zo dus niet meer gehoord, herkend en beoordeeld. En dat is een enorme gemiste kans, omdat hoogbegaafden veel te bieden hebben.
Over Ido van der Waal
Ido van der Waal is arbeidsmediator en gespecialiseerd in conflicten van hoogbegaafden en andersdenkenden. Hij heeft bemiddeld in honderden arbeidsconflicten.