Voorwoord en opzet
Inleiding
Gebruikte afkortingen
I Europese rechtspraak
1 Malagutti – Geen aansprakelijkheid voor RASFF-schade
M.nt. Blanka Vitéz
Gerecht van eerste aanleg van 10 maart 2004, ECLI:EU:T:2004:72
2 Kellogg’s – Verrijking van levensmiddelen mag alleen op wetenschappelijke gronden worden beperkt
M.nt. Imkje Tiesinga
Hof van Justitie van de Europese Unie van 2 december 2004, ECLI:EU:C:2004:762 (Commissie v Nederland)
3 Raverco, Coxon & Chatterton – Nultolerantie | Invoer uit derde landen
M.nt. Sanne Heestermans
Hof van Justitie van de Europese Gemeenschap 28 september 2006, zaken C-129/05 en C-130/05, ECLI:EU:C:2006:613 (NV Raverco, Coxon & Chatterton Ltd. versus Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)
4 Lidl Italia/Ute Reindl – Punitieve ketenrisicoaansprakelijkheid
M.nt. Bernd van der Meulen
Hof van Justitie van de Europese Gemeenschappen, 23 november 2006, ECLI:EU:C:2006:736 (Lidl Italia)
Hof van Justitie van de Europese Unie, 13 november 2014, ECLI:EU:C:2014:2370 (Ute Reindl v Bezirkshauptmannschaft Innsbruck)
5 Knoflook – Onderscheid levensmiddel en geneesmiddel
M.nt. Irene Verheijen
Hof van Justitie EU 15 november 2007, zaak C-319/05 (Commissie/Duitsland), ECLI:EU:C:2007:678
6 Bananenoorlog – EU niet aansprakelijk voor schending van WTO-recht
M.nt. Victor van Ahee
Hof van Justitie van de Europese Gemeenschap, 9 september 2009, ECLI:EU:2008:476 (FIAMM en Fedon v. Raad en Commissie)
7 Technische hulpstoffen – Geen positieve lijstvereiste zonder risicoanalyse
M.nt. Victor van Ahee
Hof van Justitie van de Europese Unie, 28 januari 2010, ECLI:EU:2010:44 (Commissie v Frankrijk)
8 Brood en papieren handdoekjes – HACCP: de toezichthouder mag niet op de stoel van de exploitant zitten
M.nt. Bernd van der Meulen
Hof van Justitie van de Europese Unie 6 oktober 2011 zaak C 382/10, ECLI:EU:C:2011:639 (Erich Albrecht)
Hof van Justitie van de Europese Unie 6 oktober 2011 zaak C-381/10, ECLI:EU:C:2011:638 (Astrid Preis)
9 Weintor – Absoluut verboden claims
M.nt. Bernd van der Meulen
Hof van Justitie van de Europese Unie 6 september 2012, zaak C‑544/10 (Deutsches Weintor eG v. Land Rheinland-Pfalz) ECLI:EU:C:2012:526
10 Berger – Naming & shaming | ongeschikt voor consumptie is per se onveilig
M.nt. Barbara Mutsaers
Hof van Justitie van de Europese Unie 11 april 2013, zaak C-636/11, ECLI:EU:C:2013:227 (Berger/Freistaat Bayern)
11 Teekanne – Misleidende etikettering landmark
M.nt. Ebba Hoogenraad
Hof van Justitie van de Europese Unie 4 juni 2015, C-195/14, ECLI:EU:C:2015:361(Teekanne)
12 De Tox Forte – Een algemene restcategorie novel foods
M.nt. Kenneth Defares
Hof van Justitie van de Europese Unie 9 november 2016, C-448/14, ECLI:EU:C:2016:839 (Davitas)
13 Voedingssupplementen – Geen limieten zonder risicoanalyse
M.nt. Sarah Arayess
Hof van Justitie van de Europese Unie 27 april 2017, C-672/15, ECLI:EU:C:2017:310 (Noria)
Hof van Justitie van de Europese Unie 29 april 2010, C-446/08, ECLI:EU:C:2010:233 (Solgar)
14 Fidenato – Geen voorzorg zonder wetenschap
M.nt. Nathan Meijer
Hof van Justitie van de Europese Unie 13 september 2017, ECLI:EU:C:2017:676
Hof van Justitie van de Europese Unie 8 september 2011, Monsanto e.a. ECLI:EU:C:2011:553
15 Confederation paysanne – Nieuwe veredelingstechnieken en GGOs
M.nt. Bernd van der Meulen
Hof van Justitie van de Europese Unie, 25 juli 2018, ECLI:EU:C:2018:583 (Confédération paysanne, et al. t. Ministre de l’Agriculture, de l’Agroalimentaire et de la Forêt)
Conclusie AG Bobek, 18 januari 2018, ECLI:EU:C:2018:20
Hof van Justitie van de Europese Unie, 7 februari 2023, ECLI:EU:C:2023:75 (Confédération paysanne II)
16 Movizin complex – On hold claims
M.nt. Karin Lenssen
Hof van Justitie van de Europese Unie 10 september 2020, C-363/19, ECLI:EU:C:2020:693
17 Spermidine – Nieuw productieprocede
M.nt. Karin Verzijden
Hof van Justitie van de Europese Unie 19 januari 2023, LS&R 2152; ECLI:EU:C:2023:38 (TLL The Longevity Labs GmbH tegen Optimize Health Solutions mi GmbH)
Conclusie Advocaat-Generaal M. Campos Sanchez-Bordona van 19 januari 2023 ECLI:EU:C:2023:38 (zaak C 141/22)
18 Neusspray – Productafbakening; de verhouding tussen verschillende rechtsregimes
M.nt. Irene Verheijen
Hof van Justitie van de Europese Unie 19 januari 2023, zaken C-495/21 en C-496-21 (L. GmbH & H. Ltd / Bundesrepublik Deutschland) (‘Neusspray’), ECLI:EU:C:2023:34
19 Kwizda Pharma: demarcatieproblematiek voedingssupplement – Geneesmiddel
M.nt. Silvia Gawronski
Hof van Justitie van de Europese Unie 2 maart 2023 Zaak C-760/21, Kwizda Pharma ECLI:EU:C:2023:143
20 Voeding vs. Milieu – Verbrokkeling van het voorzorgsbeginsel
M.nt. Jacqueline Mailly, Irene Verheijen, Bernd van der Meulen
Hof van Justitie van de Europese Unie 19 januari 2023 (zaak C‑162/21) PAN Europe t. Belgie, ECLI:EU:C:2023:30
Hof van Justitie van de Europese Unie 7 februari 2023 Confederation paysanne II ECLI:EU:C:2023:75
Hof van Justitie van de Europese Unie 22 juni 2023 Taminco and Arysta LifeScience Great Britain v Commission ECLI:EU:C:2023:513
II Nederlandse Rechtspraak
21 Knorr Maaltijden met gejodeerd zout – Voorzorgsbeginsel
M.nt. Bernd van der Meulen
Rechtbank Rotterdam, 6 augustus 2004, ECLI:NL:RBROT:2004:AQ6954 (Unilever Bestfoods)
22 Ghanese kinderen – Recht op voeding in het Kinderrechtenverdrag
Centrale Raad van Beroep, 8 Augustus 2005, ECLI:NL:CRVB:2005:AU0687
23 Fat & Burn – Strafrecht: levensmiddelenbedrijf moet wetenschappelijke ontwikkelingen bijhouden
M.nt. Bernd van der Meulen
Gerechtshof Leeuwarden, 30 november 2006, ECLI:NL:GHLEE:2006:AZ3591
24 LL Rice 601 – Aanvraag om handhaving, belanghebbende en beoordelingsvrijheid
M.nt. Silvia Gawronski en Kirsten Lenssen
Rechtbank Rotterdam 23 juni 2008, ECLI:NL:RBROT:2008:BD5791 (Greenpeace)
College van Beroep voor het bedrijfsleven 15 april 2010, ECLI:NL:CBB:2010:BM3228
25 Bakolie – Aandiening als geneesmiddel of verboden medische claim
M.nt. Irene Verheijen
Rechtbank Den Haag 14 november 2012, ECLI:NL:RBSGR:2012:BY5486
26 Melatonine – Handhaving grensvlakproducten
M.nt. Karin Verzijden
Voorzieningenrechter Rechtbank Gelderland, 24 februari 2015, ECLI: NL: RBGEL: 2015: 1182
Gerechtshof Arnhem, 1 september 2015, ECLI: NL: GHARL: 2015: 6399
Rechtbank Den Haag, 1 juni 2016, ECLI: NL: RBDHA: 2016: 6019
27 Voedselbank – Wie zorgt voor het mensenrecht op toereikende voeding
M.nt. Bernd van der Meulen
Rechtbank Midden-Nederland, 30 maart 2015, ECLI:NL:RBMNE:2015:2162 (X. t. Ferm Werk)
Centrale Raad van Beroep, 21 juni 2016, ECLI:NL:CRVB:2016:2361 (X. t. Ferm Werk)
Hof van Justitie van de Europese Unie 12 november 2019, zaak C 233/18, ECLI:EU:C:2019:956 (Zubair Haqbin v Federaal Agentschap voor de opvang van asielzoeker)
28 Arseen – Voedselveiligheidsvoorschriften
M.nt. Bernd van der Meulen
Rechtbank Rotterdam 5 juli 2016 ECLI:NL:RBROT:2016:5619 (DIS v. NVWA) CBb 3 juli 2018 ECLI:NL:CBB:2018:326 (bevestiging)
29 Paardenvlees – Vermoeden van (mogelijk) onveilig product
M.nt. Barbara Mutsaers
College van Beroep voor het bedrijfsleven 30 januari 2017, ECLI:NL:CBB:2017:6 (Curator Selten /Staatssecretaris van Economische Zaken)
30 Heksenkaas – Auteursrecht op smaak
M.nt. Bram Duivenvoorde
Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden 23 mei 2017, ECLI:NL:GHARL:2017:6697 (Levola/Smilde)
Hof van Justitie van de Europese Unie 13 november 2018, ECLI:EU:C:2018:899 (Levola/Smilde)
31 MPA – Aansprakelijkheid bij voedselveiligheidscrisis
M.nt. Bernd van der Meulen
Gerechtshof Den Haag 19 december 2017 ECLI:NL:GHDHA:2017:3936 (tussenuitspraak)
Gerechtshof Den Haag 25 september 2018 ECLI:NL:GHDHA:2018:2468 (einduitspraak)
Procureur-Generaal 17 april 2020 ECLI:NL:PHR:2020:393 (tot vernietiging)
HR 16 oktober 2020 ECLI:NL:HR:2020:1628 (bevestigd)
Rechtbank Rotterdam 19 oktober 2022 ECLI:NL:RBROT:2022:8712 (schadestaat)
32 XTC – Ongeschikt voor consumptie voor mens en dier
M.nt. Bernd van der Meulen
College van Beroep voor het bedrijfsleven 11 november 2018 ECLI:NL:CBB:2018:490 (x t. Minister van LNV)
33 Recall – Bestuursdrang
M.nt. Bernd van der Meulen
College van Beroep voor het bedrijfsleven 23 augustus 2012 ECLI:NL:CBB:2012:BX6798
Rechtbank Rotterdam 24 oktober 2013 ECLI:NL: RBROT: 2013: 8226
College van Beroep voor het bedrijfsleven 24 november 2015 ECLI: NL: CBB: 2015: 397
Rechtbank Den Haag (civiel) 9 maart 2016 ECLI:NL: RBDHA: 2016: 2245
College van Beroep voor het bedrijfsleven 23 oktober 2018 ECLI: NL: CBB: 2018: 546
34 Biologisch gerstegraspoeder – Bevoegdheden van toezichthouder Skal
M.nt. Silvia Gawronski en Dagmar Linstra
College van Beroep voor het bedrijfsleven 9 oktober 2018, ECLI:NL:CBB:2018:534
College van Beroep voor het bedrijfsleven 13 april 2021, ECLI:NL:CBB:2021:387
35 Koeling in het slachthuis – Rechtseenheid in het levensmiddelenrecht
M.nt. Silvia Gawronski en Mirjam von Meijenfeldt
College van Beroep voor het bedrijfsleven 6 februari 2018, ECLI:NL:CBB:2018:10
Gerechtshof Den Haag (strafkamer) 13 maart 2013, ECLI:NL:GHDHA:2013:BZ9420;
Hof van Justitie van de Europese Unie 2 mei 2019, C-98/18, ECLI:EU:C:2019:355;
College van Beroep voor het bedrijfsleven 12 mei 2020, ECLI:NL:CBB:2020:333
36 Alpro – Beschermde zuiveltermen
M.nt. Bernd van der Meulen
Gerechtshof Den Bosch, 19 december 2017, ECLI:NL: GHSHE: 2017: 5731 (NZO – Alpro);
Hoge Raad der Nederlanden 30 augustus 2019 ECLI: NL: HR: 2019: 1293
Hof van Justitie van de Europese Unie 14 juni 2017, ECLI: EU: C: 2017: 458 (TofuTown)
37 Geitenbokje – Guidance en besluitbegrip: het bestuurlijk rechtsoordeel
M.nt. Oswald Jansen
College van Beroep voor het bedrijfsleven 15 november 2022, ECLI:NL:CBB:2022:754
Rechtbank Rotterdam 19 oktober 2021, ECLI:NL:RBROT:2021:10274;
Rechtbank Rotterdam 23 maart 2022, ECLI:NL:RBROT:2022:2051, en
Rechtbank Rotterdam 27 februari 2023, ECLI:NL:RBROT:2023:1584
38 Schadelijke strooiers – Gevangenisstraf voor verkoop in plaats van vernietiging na recall
M.nt. Oswald Jansen
Rechtbank Overijssel 16 maart 2023 ECLI:NL:RBOVE:2023:956; ECLI:NL:RBOVE: 2023: 957; ECLI: NL: RBOVE:2023:958; ECLI:NL:RBOVE:2023:959; ECLI:NL:RBOVE:2023: 962; ECLI: NL: RBOVE:2023:965
39 Voedingssupplementen – toch geen geneesmiddelen?
M.nt. Irene Verheijen
Rechtbank Oost-Brabant 25 maart 2022, ECLI:NL:RBOBR:2022:1109
40 Fipronil – MRL-overschrijding handhaven, met welke middelen of niet handhaven?
M.nt. Bernd van der Meulen
College van Beroep voor het bedrijfsleven 21 april 2020 ECLI:NL:CBB:2020:296
Rechtbank Rotterdam 14 februari 2019, ECLI:NL:RBROT:2019:1056
Gerechtshof Den Haag, 2 maart 2021, ECLI:NL:GHDHA:2021:281
III Reclame Code
41 Chupa Chups - Misleidend gezondheidskeurmerk
M.nt. Marjolein Driessen
Reclame Code Commissie 10 juni 2003, dossier 030198 (Keesom/Chupa Chups)
Reclame Code Commissie 2 december 2004, dossier 04.0456 (Consumentenbond/Chupa Chups)
College van Beroep Reclame Code 12 januari 2005 (Consumentenbond/Chupa Chups)
42 Koffieleutjes – Vergelijkende Reclame
M.nt. Sarah Arayess
Reclame Code Commissie 27 juli 2007, dossier 2007/07.0332 (Koninklijke Verkade/Koninklijke Peijnenburg)
43 Vitaminewater – It’s all in the name
M.nt. Sarah Arayess
Reclame Code Commissie 16 april 2009, dossier 2009/00196 (Lemmens/Vrumona-Vitaminwater)
44 Unox Rookworst – Extra vaak genieten
M.nt. Ebba Hoogenraad
Reclame Code Commissie, VT 4 december 2012, dossier 2012/00998 (Unox Rookworst)
45 Amstel Radler 0.0 – Alcoholvrije reclame
M.nt. Ebba Hoogenraad
Reclame Code Commissie 9 juli 2014, dossier 2014/00435 (Amstel Radler 0.0, Laurens ten Dam)
46 Schapkaartjes – Etikettering van biologische levensmiddelen
M.nt. Silvia Gawronski
Reclame Code Commissie 4 november 2014 (2014/00653)
47 Fruit op brood – Zonder toegevoegd suiker
M.nt. Ebba Hoogenraad
Reclame Code Commissie 3 juni 2015, dossier 2015/00350
48 Holy Soda – ‘Natuurlijke’ claims
M.nt. Sarah Arayess
Reclame Code Commissie 15 september 2015, 2015/00862 (Holy Soda)
49 Groene Koffie – Gezondheidsclaims on hold
M.nt. Barbara Mutsaers
College van Beroep, CVB aanbeveling, dossiernummer 2015/00916, 2 februari 2016
50 Ongezoete amandeldrank – Voor textuur toegevoegde maltodextrine
M.nt. Sanne Heestermans
Reclame Code Commissie 24 januari 2017, dossiernummer 2016/00924
51 BenBits – Claim ‘natuurlijk’
M.nt. Jasmin Buijs
Reclame Code Commissie 20 maart 2017, dossiernr. 2016/00917
Reclame Code Commissie 13 januari 2022 en
College van Beroep 6 april 2022 dossiernr. 2021/00281
52 Happy Healthy – Reclame of informatie
M.nt. Sarah Arayess
Reclame Code Commissie 22 december 2017 dossier 2017/00767 (HappyHealthy)
53 Muesli – Serveersuggesties
M.nt. Sarah Arayess
College van Beroep 12 oktober 2018, dossier 2017/00460 (Van Mook)
54 Beter Leven – Duurzaamheidsclaims
M.nt. Ebba Hoogenraad
College van Beroep 6 februari 2019, 2018/00826, Albert Heijn, (Doe Maar Lekker Duurzaam)
55 CoolBest Skinny Orange – Misleiding door de toevoeging van nog meer water
M.nt. Lisanne Steenbergen
Reclame Code Commissie 11 juni 2018, 2018/00287/I (CoolBest Skinny Orange)
56 Optimel vla Vanille – De smaak van vanille, zonder de vanillepeul
M.nt. Ebba Hoogenraad
College van Beroep 16 mei 2019, 2018/00701 (Optimel vla Vanille/Foodwatch)
57 Kinder Melkschijfje – Gezondheidsclaim: bepaalde eigenschappen en verband
M.nt. Ebba Hoogenraad
Reclame Code Commissie, 24 februari 2020, 2019/00675 (Kinder Melkschijfje)
58 Arla klimaatneutraal – koppeling aan keurmerk
M.nt. Ebba Hoogenraad
College van Beroep 6 juli 2022, dossier 2022-00472-CVB (Arla klimaatneutraal)
59 Sterke Start yoghurt – Grutto is milieuclaim
M.nt. Ebba Hoogenraad
Reclame Code Commissie 22 december 2022, dossier 2022-00329 (FrieslandCampina grutto)
60 Warsteiner – Alkoholfrei ≠ alcoholvrij ≠ 0.0%
M.n t. Lisanne Steenbergen
Reclame Code Commissie 9 juli 2019, dossier 2019/00152 (Warsteiner Alkoholfrei)
Trefwoorden- en Bronnenregister
